An anthology of German literature - Part 43
Library

Part 43

Warind nit so vil pfaffen darunder, 70 So meinte ich doch, es warind Turken und heiden.

Mit denen seltsamen kappen und wilden kleiden....

RuEDE VOGELNEST

Das weiss ich ouch und kan dir's sagen.

Man muss in uf den achslen tragen Und wil darfur gehalten werden, 75 Da.s.s er sig ein gott uf der erden; Darumb treit er der kronen dri, Da.s.s er uber all herren si Und sig ein statthalter Jesu Christ, Der uf dem esel geritten ist. 80

CLaIWE PFLUG

Das mocht wol ein hoffertig statthalter sin!

Das lit heiter am tag und ist ougenschin.

Das sind doch warlich zwo unglich personen: Des ewigen gotts sun treit ein dorne kronen Und ist der armut geliebt und hold; 85 So ist sins statthalters kronen gold Und benuegt sich dennocht nit daran, Er wil dri ob einandern han.

So ist Christus fridsam, demuetig und milt, So ist der bapst kriegsch, rumorisch und wild 90 Und ritet dahar so kriegsch und fri, Grad als ob er voller tuflen si.

[Notes: 1: Niklaus Manuel (_ca._ 1484-1530), locally famous both as a painter and a writer, was a leader of the early Swiss Reformers.

The play consisted of a procession representing the Pope, riding in pontifical splendor and attended by pompous retainers; while Christ rode an a.s.s, wearing a crown of thorns and followed by a throng of the lame and the blind. The speakers are two Swiss peasants.

2: _Sig_ = _sei_.

3: _Neiwas nuws_ = _etwas Neues_.

4: _Treit an_ = _antragt_.

5: _Trut_ = _traut(er)_.

6: _Sich_ = _sehe_.

7: _Des ... git_ = _gibt Zeugnis davon_.

8: _Nachgand_ = _nachgehen_.

9: _Feldsiechen_ = _aussatzigen_.

10: _Verschmach_ = _verschmahe_.

11: _Etter_ = _vetter_ (Ruedi being familiar for Rudolf).

12: _Bekennen_ = _kenne_.

13: _Vast wol_ = _sehr gut_.

14: _Wott_ = _wollte_.

15: _Verden pluost willen_; an untranslatable oath.

16: _Kilchherr_ = _Kirchherr_.

17: _Glatzet_, 'bald.'

18: _Trumeter_ = _Trompeter_.

19: _Git_ = _Geiz_.

20: _Wis und berden_ = _Weise und Gebarden_, 'character and conduct.'

21: _Kriegszug_ = _Kriegsheer_.

22: _Gwardi_ = _Garde_, _Leibwache_.

23: _Pasunen_ = _Posaunen_.

24: _Kartonen_ = _Cartaunen_, 'heavy guns.'

25: _Schlangen_, '(long) cannon.'

26: _Reiser_ = _Reisiger_, _Krieger_.

27: _Bossen_ = _Burschen_, _Buben_.

28: _Spicherschlussel_, 'granary keys'; the keys of St. Peter.]

2

_From the 'Prodigal Son' by Burkard Waldis._[29]

VORLORN SZOHN

Ick seh vp erden hir keyn trost, Dar mit ick werden mocht erlost.

Wor ick my kere edder[30] wende, Dar ys k.u.mmer an allen endenn.

Vele dageloner myn vader hefft, 5 Der keyn ynn solcken k.u.mmer lefft[31]: Sze hebbent all tho male[32] guedt Vnd hebben brodes ouerfloedt.

Auers[33] ick mach hir keyn trost erweruenn,[34]

Ick moeth[35] von grotem hunger steruenn. 10 Ick will my schicken ynn de sakenn Vnd will my all thohand vpmakenn, Inn dusser moyge[36] nicht lengher staenn.

Will hen tho mynen vader gaenn Vnd spreken, vader, ick sy de mann, 15 De dar hefft alsso ouel[37] gedaenn, Gesundiget ynn hemmel vnd vor dy, Dat laeth[38] du nicht entgelden my.

Dat ick geheten was dyn Szohn, Des will ick my nu gantz entslaen[39]; 20 Ick bin des namens yo nicht werdt, Dat ick dyn szohn geheyten werde; Sunder nym my ynn dyne gemeyn,[40]

Make my als dyner dachloner eynn.

Darumm blyue[41] ick nicht lenger hir. 25

VADER

Dat ys myn Szohn, den ick dar seh.

Ick meynde, he hadde doet[42] gewessenn: Nu seh ick woll, he ys genessenn Vnd leuet noch tho dusser stundt; Idt[43] bewegt sick myns herten grundt. 30 My yamert syn elende groet,[44]

Ick seh, he ys ynn groter noeth; Ick kanss my werlich nicht entslaenn, Ick moeth ohm[45] vorwar entegen gaenn.

(_Hir gengk de vader entegen demm vorlornn Szohn._)

Myn leue szoen, wes[46] my willkomenn! 35 Ick hebbe dyne grote noedt vornommenn.

Vorwar, ick moet my dyner vorbarmenn.[47]

k.u.mm her, myn szohn, yn myne armenn, Lech dynen mundt ann myne w.a.n.ghenn, Du schalst van my alle gnade erlangenn, 40 Vortruwe my dat vth[48] hertzen grunde.

(_VORLORN SZOHN veel nedder vor den Vader sprekende_):

Ick seh wol, ick hebbe gnade fundenn.

Ach vader myn, vnd ick bin dey, De dy hefft willen volgen nu,[49]

All tydt[50] dyn geboden wedderstreuet 45 Vnd nu nha[51] dynen willen geleuet.

Ick hebbe gesundiget ynn ouermoedt, Inn hemmel vnd vor dy, vader guedt.

De nahm my nicht mehr euen[52] k.u.mpt, Dat ick mach werden dyn szohn genumbt.[53] 50 Du haddest ydt my tho voren[54] gesecht,[55]

Ehr wenn[56] ick van dy toch hen wech,[57]

Vnd hefft my gewarndt vor mynen schaden, Ick wolde my ouers nicht laten raden.

Solcken k.u.mmer hefft keyn mynsch gesehn, 55 De my alleyne ys geschehn.

Darumm, dat ick nicht, wo ick denn scholde, Dyns guden rades volgen wolde, Inn dyner straff[58] nicht wolde leuenn, Darumm hefft my leydt vnd mug[59] vmmgeuen. 60 Vor myne sunde vnd myssethat Is ouer my gegan alle quaedt.[60]

Myn sunde bekenne ick all vor dy, Bidde dy, vader, wes gnedich my; Ick hebbe gesundiget, ydt rowet[61] my szehr. 65

[Notes: 29: Waldis was a Hessian, born about 1495, wno went to Riga in his youth, and there worked and suffered in the cause of the new Lutheranism. The _Prodigal Son_ preaches the Lutheran doctrine of justification by faith. The selection is from the beginning of Act II, where the Prodigal, having lived some time with thieves and harlots, decides to return to his father.

30: _Edder_ = _oder_.

31: _Lefft_ = _lebt_.

32: _All tho male_ = _allzumal_, 'constantly.'

33: _Auers_ = _aber_.

34: _Erweruenn_ = _erwerben_, _gewinnen_.

35: _Moeth_ = _muss_.

36: _Moyge_ = _Muhe_.

37: _ouel_ = _ubel_.

38: _Laeth_ = _la.s.s_.

39: _Entslaen_ = _entschlagen_; with reflexive object 'to leave out of account.'

40: _Gemeyn_: here = 'household.'

41: _Blyue_ = _bleibe_.