o felix, seu mas seu femina siue necutrum, felix quae Veneris foedera nulla coit!

mors illi Venus est, sola est in morte uoluptas: ut possit nasci, appet.i.t ante mori.

ipsa sibi proles, suus est pater et suus heres, nutrix ipsa sui, semper alumna sibi.

ipsa quidem, sed non eadem est; eademque nec ipsa est, aeternam uitam mortis adepta bono.

CATO

290(?) A.D.

_311. Moral Distichs_

_i_

_Learning_

(_a_) INSTRVE praeceptis animum, ne discere cessa; nam sine doctrina uita est quasi mortis imago.

(_b_) multa legas facito, tum lectis neglege multa; nam miranda canunt, sed non credenda poetae.

(_c_) disce sed a doctis, indoctos ipse doceto: propaganda etenim est rerum doctrina bonarum.

(_d_) discere ne cessa: cura sapientia crescit, rara datur longo prudentia temporis usu.

(_e_) disce aliquid; nam c.u.m subito Fortuna recessit, ars remanet uitamque hominis non deserit umquam.

_ii_

_Religion_

(_a_) SI deus est animus, n.o.bis ut carmina dic.u.n.t, hic tibi praecipue sit pura mente colendus.

(_b_) an di sint caelumque regant ne quaere doceri: c.u.m sis mortalis, quae sunt mortalia cura.

(_c_) quid deus intendat noli perquirere sorte: quid statuat de te sine te deliberat ille.

(_d_) ture deum placa, uitulum sine crescat aratro: ne credas gaudere deum c.u.m caede litatur.

_iii_

_Friendship_

(_a_) SI potes, ignotis etiam prodesse memento: utilius regno est meritis adquirere amicos.

(_b_) c.u.m tibi uel socium uel fidum quaeris amic.u.m, non tibi fortuna est hominis sed uita petenda.

(_c_) ignotum notis noli praeponere amicis: cognita iudicio constant, incognita casu.

(_d_) uincere c.u.m possis, interdum cede sodali, obsequio quoniam dulces retinentur amici.

(_e_) gratior officiis, quo sis mage carior, esto, ne nomen subeas quod dic.u.n.t officiperdi.

(_f_) officium alterius multis narrare memento; at quaec.u.mque aliis benefeceris ipse, sileto.

(_g_) d.a.m.naris numquam post longum tempus amic.u.m: mutauit mores, sed pignora prima memento.

_iv_

_Death_

(_a_) NE timeas illam, quae uitae est ultima finis: qui mortem metuit, quod uiuit, perdit id ipsum.

(_b_) linque metum leti; nam stultum est tempore in omni, dum mortem metuas, amittere gaudia uitae.

(_c_) fac tibi proponas, mortem non esse timendam: quae bona si non est, finis tamen illa malorum est.

(_d_) rebus in aduersis animum submittere noli: spem retine; spes una hominem nec morte relinquit.

_v_

_The Speech of Men_

(_a_) PROSPICITO tec.u.m tacitus quid quisque loquatur: sermo hominum mores et celat et indicat idem.

(_b_) contra uerbosos noli contendere uerbis: sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.

(_c_) c.u.m te aliquis laudat, iudex tuus esse memento: plus aliis de te quam tu tibi credere noli.

(_d_) iudicium populi numquam contempseris unus: ne nulli placeas, dum uis contemnere multos.

(_e_) c.u.m recte uiuas, ne cures uerba malorum: arbitrii non est nostri quid quisque loquatur.

(_f_) si uitam inspicias hominum, si denique mores, c.u.m culpant alios: nemo sine crimine uiuit.

_vi_

_Wives and Slaves_

(_a_) CVM seruos fueris proprios mercatus in usus et famulos dicas, homines tamen esse memento.

(_b_) nil temere uxori de seruis crede querenti: semper enim mulier quem coniux diligit odit.

(_c_) uxoris linguam, si frugi est, ferre memento; namque malum est non uelle pati nec carpere posse.

(_d_) uxorem fuge ne ducas sub nomine dotis, nec retinere uelis, si coeperit esse molesta.