Poemata : Latin, Greek and Italian Poems - Part 5
Library

Part 5

1 Leonora d'Este, supposed lover of Torquato Ta.s.so.

2 Adriana Baroni, who accompanied her daughter on the lute.

3 A mad Theban king.

Another to the Same.

Naples, too credulous, ah! boast no more The sweet-voiced Siren buried on thy sh.o.r.e, That, when Parthenope1 deceas'd, she gave Her sacred dust to a Chalcidic2 grave, For still she lives, but has exchanged the hoa.r.s.e Pausilipo for Tiber's placid course, Where, idol of all Rome, she now in chains, Of magic song both G.o.ds and Men detains.

1 One of the Sirens.

2 From Chalcis, whence the Greek colonies of South Italy came.

The Fable of the Peasant and his Landlord.1

A Peasant to his lord yearly court, Presenting pippins of so rich a sort That he, displeased to have a part alone, Removed the tree, that all might be his own.

The tree, too old to travel, though before So fruitful, withered, and would yield no more.

The squire, perceiving all his labour void, Cursed his own pains, so foolishly employed, And "Oh," he cried, "that I had lived content With tribute, small indeed, but kindly meant! 10 My avarice has expensive proved to me, Has cost me both my pippins and my tree."

1 Added to the Elegies in the I673 edition.

2. POEMS IN VARIOUS METRES

On the Death of the Vice-Chancellor, A Physician.1

Learn ye nations of the earth The condition of your birth, Now be taught your feeble state, Know, that all must yield to Fate!

If the mournful Rover, Death, Say but once-resign your breath- Vainly of escape you dream, You must pa.s.s the Stygian stream.

Could the stoutest overcome Death's a.s.sault, and baffle Doom, 10 Hercules had both withstood Undiseas'd by Nessus' blood.2

Ne'er had Hector press'd the plain By a trick of Pallas slain, Nor the Chief to Jove allied3 By Achilles' phantom died.

Could enchantments life prolong, Circe, saved by magic song, Still had liv'd, and equal skill Had preserv'd Medea still.4 20

Dwelt in herbs and drugs a pow'r To avert Man's destin'd hour, Learn'd Machaon5 should have known Doubtless to avert his own.

Chiron had survived the smart Of the Hydra-tainted dart,6 And Jove's bolt had been with ease Foil'd by Asclepiades.7

Thou too, Sage! of whom forlorn Helicon and Cirrha mourn, 30 Still had'st filled thy princely place, Regent of the gowned race,

Had'st advanc'd to higher fame Still, thy much-enn.o.bled name, Nor in Charon's skiff explored The Tartarean gulph abhorr'd.

But resentful Proserpine, Jealous of thy skill divine, Snapping short thy vital thread Thee too number'd with the Dead. 40

Wise and good! untroubled be The green turf that covers thee, Thence in gay profusion grow All the sweetest flow'rs that blow!

Pluto's Consort bid thee rest!

Oeacus p.r.o.nounce thee blest!

To her home thy shade consign, Make Elysium ever thine!

1 Dr. John Goslyn, Regius Professor of Medicine at Cambridge. He died on the 21st October, I626.

2 A centaur whom Hercules shot with a poisoned arrow. Hercules was later poisoned by the centaur's blood-stained robe, which he was induced to put on.

3 Sarpedon. See Homer (Il. xvi, 477-491).

4 Circe and Medea were enchantresses.

5 Son of Esculapius. He was a healer to the Greeks during the siege of Troy. See Homer (Il. xi, 514).

6 The centaur Chiron was killed by Hercules's poisoned arrows.

7 Esculapius. He was killed by Jove's lightning for having saved too many from death.

On the Fifth of November.

Anno Aetates 17.

Am pius extrema veniens Jacobus ab arcto Teucrigenas populos, lateque patentia regna Albionum tenuit, jamque inviolabile foedus Sceptra Caledoniis conjunxerat Anglica Scotis: Pacificusque novo felix divesque sedebat In solio, occultique doli securus & hostis: c.u.m ferus ignifluo regnans Acheronte tyrannus, Eumenidum pater, aethereo vagus exul Olympo, Forte per immensum terrarum erraverat orbem, Dinumerans sceleris socios, vernasque fideles, 10 Participes regni post funera moesta futuros; Hic tempestates medio ciet aere diras, Illic unanimes odium struit inter amicos, Armat & invictas in mutua viscera gentes; Regnaque olivifera vert.i.t florentia pace, Et quoscunque videt purae virtutis amantes, Hos cupit adjicere imperio, fraudumque magister Tentat inaccessum sceleri corrumpere pectus, Insidiasque locat tacitas, ca.s.sesque latentes Tendit, ut incautos rapiat, seu Caspia Tigris 20 Insequitur trepidam deserta per avia praedam Nocte sub illuni, & somno nictantibus astris.

Talibus infestat populos Summa.n.u.s & urbes Cinctus caeruleae fumanti turbine flammae.

Jamque fluentisonis albentia rupibus arva Apparent, & terra Deo dilecta marino, Cui nomen dederat quondam Neptunia proles Amphitryoniaden qui non dubitavit atrocem Aequore tranato furiali poscere bello, Ante expugnatae crudelia saecula Troiae. 30 At simul hanc opibusque & festa pace beatam Aspicit, & pingues donis Cerealibus agros, Quodque magis doluit, venerantem numina veri Sancta Dei populum, tandem suspiria rupit Tartareos ignes & luridum olentia sulphur.

Qualia Trinacria trux ab Jove clausus in Aetna Efflat tabifico monstrosus ab ore Tiphoeus.

Ignesc.u.n.t oculi, stridetque adamantinus ordo Dentis, ut armorum fragor, ictaque cuspide cuspis.

Atque pererrato solum hoc lacrymabile mundo 40 Inveni, dixit, gens haec mihi sola rebellis, Contemtrixque jugi, nostraque potentior arte.

Illa tamen, mea si quicquam tentamina possunt, Non feret hoc impune diu, non ibit inulta, Hactenus; & piceis liquido natat aere pennis; Qua volat, adversi praecursant agmine venti, Densantur nubes, & crebra tonitrua fulgent.

Jamque pruinosas velox superaverat alpes, Et tenet Ausoniae fines, a parte sinistra Nimbifer Appenninus erat, priscique Sabini, 50 Dextra veneficiis infamis Hetruria, nec non Te furtiva Tibris Thetidi videt oscula dantem; Hinc Mavortigenae consist.i.t in arce Quirini.

Reddiderant dubiam jam sera crepuscula lucem, c.u.m circ.u.mgreditur totam Tricoronifer urbem, Panificosque Deos portat, scapulisque virorum Evehitur, praeeunt summisso poplite reges, Et mendicantum series longissima fratrum; Cereaque in manibus gestant funalia caeci, Cimmeriis nati in tenebris, vitamque trahentes. 60 Templa dein multis subeunt lucentia taedis (Vesper erat sacer iste Petro) fremitoesque canentum Saepe tholos implet vacuos, & inane locorum.

Qualiter exululat Bromius, Bromiique caterva, Orgia cantantes in Echionio Aracyntho, Dum tremit attonitus vitreis Asopus in undis, Et procul ipse cava responsat rupe Cithaeron.

His igitur tandem solenni more peractis, Nox senis amplexus Erebi taciturna reliquit, Praecipitesque impellit equos stimulante flagello, 70 Captum oculis Typhlonta, Melanchaetemque ferocem, Atque Acherontaeo prognatam patre Siopen Torpidam, & hirsutis horrentem Phrica capillis.

Interea regum domitor, Phlegetontius haeres Ingreditur thalamos (neque enim secretus adulter Producit steriles molli sine pellice noctes) At vix compositos somnus claudebat ocellos, c.u.m niger umbrarum dominus, rectorque silentum, Praedatorque hominum falsa sub imagine tectus Ast.i.tit, a.s.sumptis micuerunt tempora canis, 80 Barba sinus promissa tegit, cineracea longo Syrmate verrit humum vestis, pendetque cucullus Vertice de raso, & ne quicquam desit ad artes, Cannabeo lumbos constrinxit fune salaces, Tarda fenestratis figens vestigia calceis.

Talis uti fama est, vasta Franciscus eremo Tetra vagabatur solus per l.u.s.tra ferarum, Sylvestrique tulit genti pia verba salutis Impius, atque lupos domuit, Lybicosque leones.

Subdolus at tali Serpens velatus amictu 90 Solvit in has fallax ora execrantia voces; Dormis nate? Etiamne tuos sopor opprimit artus?

Immemor O fidei, pecorumque oblite tuorum, Dum cathedram venerande tuam, diadmaque triplex Ridet Hyperboreo gens barbara nata sub axe, Dumque pharetrati spernunt tua jura Britanni; Surge, age, surge piger, Latius quem Caesar adorat, Cui reserata patet convexi janua caeli, Turgentes animos, & fastus frange procaces, Sacrilegique sciant, tua quid maledictio possit, 100 Et quid Apostolicae possit custodia clavis; Et memor Hesperiae disjectam ulciscere cla.s.sem, Mersaque Iberorum lato vexilla profundo, Sanctorumque cruci tot corpora fixa probrosae, Thermodoontea nuper regnante puella.

At tu si tenero mavis torpescere lecto Crescentesque negas hosti contundere vires, Tyrrhenum implebit numeroso milite Pontum, Signaque Aventino ponet fulgentia colle: Relliquias veterum franget, flammisque cremabit, 110 Sacraque calcabit pedibus tua colla profanis, Cujus gaudebant soleis dare basia reges.

Nec tamen hunc bellis & aperto Marte lacesses, Irritus ille labor, tu callidus utere fraude, Quaelibet haereticis disponere retia fas est; Jamque ad consilium extremis rex magnus ab oris Patricios vocat, & procerum de stirpe creatos, Grandaevosque patres trabea, canisque verendos; Hos tu membratim poteris conspergere in auras, Atque dare in cineres, nitrati pulveris igne 120 Aedibus injecto, qua convenere, sub imis.

Protinus ipse igitur quosc.u.mque habet Anglia fidos Propositi, factique mone, quisquamne tuorum Audebit summi non jussa facessere Papae.

Perculsosque metu subito, casmque stupentes Invadat vel Gallus atrox, vel saevus Iberus Saecula sic illic tandem Mariana redibunt, Tuque in belligeros iterum dominaberis Anglos.

Et nequid timeas, divos divasque secundas Accipe, quotque tuis celebrantur numina fastis. 130 Dixit & adscitos ponens malefidus amictus Fugit ad infandam, regnum illaetabile, Lethen.

Jam rosea Eoas pandens t.i.thonia portas Vest.i.t inauratas redeunti lumine terras; Maestaque adhuc nigri deplorans funera nati Irrigat ambrosiis montana cac.u.mina guttis; c.u.m somnos pepulit stellatae janitor aulae Nocturnos visus, & somnia grata revolvens.

Est locus aeterna septus caligine noctis Vasta ruinosi quondam fundamina tecti, 140 Nunc torvi spelunca Phoni, Prodotaeque bilinguis Effera quos uno peperit Discordia partu.

Hic inter caementa jacent praeruptaque saxa, Ossa inhumata virum, & trajecta cadavera ferro; Hic Dolus intortis semper sedet ater ocellis, Jurgiaque, & stimulis armata Calumnia fauces, Et Furor, atque viae moriendi mille videntur Et Timor, exanguisque loc.u.m circ.u.mvolat Horror, Perpetuoque leves per muta silentia Manes Exululant, tellus & sanguine conscia stagnat. 150 Ipsi etiam pavidi lat.i.tant penetralibus antri Et Phonos, & Prodotes, nulloque sequente per antrum Antrum horrens, scopulosum, atrum feralibus umbris Diffugiunt sontes, & retro lumina vortunt, Hos pugiles Romae per saecula longa fideles Evocat antistes Babylonius, atque ita fatur.

Finibus occiduis circ.u.mfusum incolit aequor Gens exosa mihi, prudens natura negavit Indignam penitus nostro conjungere mundo; Illuc, sic jubeo, celeri contendite gressu, 160 Tartareoque leves difflentur pulvere in auras Et rex & pariter satrapae, scelerata propago Et quotquot fidei caluere cupidine verae Consilii socios adhibete, operisque ministros.